Ünlü Yazardan ‘Tarihi Uyarı’: 2008 Krizi Tekrarlayacak, Bu Sefer Kripto Paralarda İşin İçinde!
Eurointelligence’ın kurucu ortağı ve eski Financial Times köşe muharriri Wolfgang Münchau, kırmızı alarm düzeyinde bir balon içinde olduğumuzu ve bu sefer, kripto para kesimine de bulaşma riski olduğunu öne sürdü. Açıklamaları İngilizce lisanında bu sayfadan inceleyebilirsiniz.
Kripto piyasasının şimdi tüm finans sistemini sarsacak kadar büyük olmadığı düşünülse de, bilhassa stablecoin’lerin makroekonomik şoklara karşı savunmasız olması büyük bir risk oluşturuyor.
Kripto paralar ve balon riski
Kripto, klâsik yatırımcılar için her vakit güç bir kategori oldu zira altında yatan bedelin hesaplanmasına dair net bir sistem yok.
Özellikle göğüs coin piyasası, rastgele bir ekonomik temele dayanmadan spekülatif alım satımlar üzerine şurası. Şu anda toplam göğüs coin piyasasının bedeli yaklaşık 80 milyar dolar düzeyinde ve bunun yarısını Dogecoin oluşturuyor. Donald Trump ile ilişkilendirilen bir coin bile 3,8 milyar dolarlık piyasa kıymetine ulaşmış durumda.
Meme coin balonu global finans sistemini yıkacak kadar büyük olmayabilir, fakat tesirlerini göstermeye başladı bile. Örneğin, Arjantin’de borsa, Lider Javier Milei’nin tanıttığı bir göğüs coin’in çökmesi üzerine %5’in üzerinde bedel kaybetti.
Stablecoin tehlikesi
Stablecoin’ler, prestiji para dayanaklı rezervlere dayandıkları için daha sağlam bir iş modeli sunuyor. Lakin bu varlıklar, kısa vadeli devlet tahvillerini rezerv olarak tutuyor ve faiz oranlarındaki dalgalanmalara karşı hayli hassas.
Eğer enflasyon beklendiği üzere yükselir ve ABD Merkez Bankası (Fed) tekrar faiz artırımına giderse, kısa vadeli tahvillerin fiyatı düşecek ve stablecoin rezervleri eriyecektir.
1994’teki tahvil piyasası krizi, Fed’in yalnızca çeyrek puanlık bir faiz artırımıyla başlamıştı. 1997 Asya finansal krizi ise stablecoin’lere benzeri halde ABD Hazine tahvillerine dayalı kur rejimlerinden kaynaklanmıştı.
Yani finans dünyasında yeni üzere görünen şeyler aslında eski krizlerin farklı formlarda tekrar paketlenmiş hali. Stablecoin krizi, klasik bir varlık-yükümlülük uyumsuzluğu örneği olabilir ve bu durumun geçmişte tekraren nasıl kriz yarattığını gördük.
Borsa ve çok değerleme
Bir öbür tehlike işareti ise borsada yaşanıyor. Nobel ödüllü ekonomist Robert Shiller’ın hesapladığı döngüsel olarak düzeltilmiş fiyat-kazanç oranı (CAPE), S&P 500 endeksi için tüm vakitlerin doruğuna yaklaşıyor.
Bu oran şu anda 40 düzeyine yakın, yani dot-com balonundaki tepeye epeyce yakın bir noktada. 1929 ve 2008 krizlerinden evvel bile bu kadar yüksek düzeylere ulaşmamıştı.
1990’ların sonunda yatırımcılar, internetin ticari fırsatlarına heyecanla yaklaşmakta haklıydı, lakin hangi şirketlerin başarılı olacağı meçhuldü. O devir Microsoft ve Intel kesime hakimken, Apple güç günler geçiriyor, Amazon yeni kurulmuştu ve Google şimdi ortada yoktu.
Bugün ise teknoloji ve kripto piyasalarında misal bir çok değerleme riski bulunuyor. Balonlar ekseriyetle patladığında fark edilir ve bu sefer kripto piyasası da patlamanın bir kesimi olabilir.
Son dakika gelişmelerden anında haberdar olmak için bizi Twitter’da, Facebook‘ta ve Instagram‘da takip edin ve Telegram ve YouTube kanalımıza katılın!
